Amsterdam werkt aan een circulaire openbare ruimte

Categorie: Inspiratie

Straat in Amsterdam met fietsers
11-04-2023

“Als je spreekt over circulair werken dan is dat iets wat we op wereldniveau moeten doen”, vindt Michiel Stam van gemeente  Amsterdam. “Dan is het een beetje kneuterig dat we onze Amsterdamse steentjes in Amsterdam moeten houden. Dat is niet heel circulair gedacht.”

“Een assetmanager moet zorgdragen”

Michiel Stam is assetmanager Wegen bij de gemeente Amsterdam. Tijdens zijn studie civiele techniek spraken ze nooit over sloop, daar had je het over amoveren. Dat wil zeggen dat je het bij einde levensduur weer klaarmaakt voor een nieuw leven. “Zo werkt de natuur ook, en zo moeten we ook kijken naar het gebruik van onze spullen”, zegt de assetmanager die van mening is dat we de afgelopen tijd rap tempo maken met de verduurzaming. “In het Nederlands ben ik als assetmanager een beheerder en dat betekent ‘zorgdragen voor’ of ‘onder je hoede hebben’ . Daarom is het mijn taak om zorg te dragen voor de openbare ruimte en zo het goed achter te laten voor de volgende generatie.” Vanuit die bevlogenheid is Michiel samen met zijn team bezig met circulair beheer in de openbare ruimte van Amsterdam.

De basis gelegd

Stichting Insert werkt samen met de gemeente aan het project Buiksloterham. Een pilotproject om te leren hoe we circulair kunnen werken in de openbare ruimte. Dan moet je wel rekening houden met de bestaande processen. Michiel: “Wij kregen er eigenlijk vrij moeilijk grip op hoe we nu echt circulair konden werken. Bij vervangingen gaat Amsterdam op dit moment toch nog heel snel voor nieuw, omdat zowel de opdrachtgever, als ontwerper, maar ook de bewoner dan toch graag fris en nieuw wil. Doordat het projectteam van Buiksloterham samen met Insert het proces in kaart bracht en er een circulair proces van maakte, werd het tastbaar. De herbruikbare materialen zijn goed in kaart gebracht en er was een praktische manier om het uit te voeren. Eigenlijk werd het op een presenteerblaadje aangeboden en is in dit project de basis gelegd voor iets wat ik assetbreed kan opschalen.”

Hergebruik al sinds 2017 vastgelegd

Stratenmakers in AmsterdamIn Amsterdam zijn er vijf principes van hoogwaardig beheer: functie, duurzaamheid, participatie, kosten efficiënt en aantrekkelijkheid. Allemaal belangrijke pijlers waar de gemeente naar kijkt tijdens het beheer van de openbare ruimte. Al in 2017 is in beleid bepaald dat de gemeente eerst wil hergebruiken voordat ze nieuw aanschaffen. Daarnaast werkt Amsterdam met de Puccinimethode, de standaard voor het Amsterdamse straatbeeld. Hierin is vastgesteld hoe het straatbeeld eruit moet zien. Eigenschappen als bijvoorbeeld kleur en formaat staan uitgebreid beschreven. Zo is het straatbeeld van de hele omgeving gewaarborgd. Ongeveer 60% van de openbare ruimte is ingericht volgens de standaarden van de Puccinimethode. “Dat maakt het ook lastig wanneer je de overige 40% gaat aanpakken. Daar komen dus weinig herbruikbare materialen vrij, omdat ze niet aan onze standaard voldoen.” Volgens Michiel kunnen deze materialen prima worden hergebruikt door andere gemeenten. Daarvoor is samenwerking nodig, maar die verantwoordelijkheid kan ook bij de aannemer liggen.

Eenduidige manier van praten

Insert Connect (Interne Marktplaats) helpt de aannemers die voor Amsterdam werken om inzicht te krijgen welk materiaal er voorhanden is binnen Amsterdam. Michiel: “Het is een tool die ze kunnen gebruiken om materialen vanaf te halen.” Gemeente  Amsterdam ontwikkelde een emissietool, zodat aannemers hun CO2-footprint  kunnen berekenen. “Hier kunnen ze ook de impact van materialen berekenen  . Op deze manier hebben we een eenduidige manier om met elkaar te praten. Insert Connect kan  daarbij helpen, omdat je dan lokaal  vraag en aanbod samenbrengt.” Michiel wil de aannemers niet dwingen om Insert Connect te gebruiken, want als ze op een andere manier kunnen bewijzen dat ze de vrijkomende materialen hergebruiken en met een lage CO2-footprint uitkomen is het ook goed. “Het moet een tool blijven, niet een verplichting !”

Hergebruik vastleggen

Elke twee jaar wordt elke straat in Amsterdam geïnspecteerd. Hierdoor weten ze  precies wat de kwaliteit is van het materiaal. Ook staat in het beheersysteem de oppervlakte, het aanlegjaar, het onderhoudsjaar en nog veel meer. Toch missen ze  bepaalde informatie. Dit gaat met name over de eigenschappen die nodig zijn om het materiaal te volgen in de tijd. “Dit moet je weten om goed de tweede, derde of vijfde levensduur te kunnen volgen.” Logo Gemeente AmsterdamDaarom werkt Insert samen met Amsterdam om binnen Insert Connect eigenschappen toe te voegen die nodig zijn om het hergebruik vast te leggen. Ook kijkt Insert mee naar de processen  die er zijn om ze te veranderen in een circulair proces.

De rest komt vanzelf mee

Volgens Michiel kun je aannemers en ambtenaren in Nederland indelen in een aantal groepen. “Als eerste heb je een paar koplopers op het gebied van circulair werken, daarnaast is er een grote groep die volgt, een groep die voorzichtig negatief is, maar wel te overtuigen is en een paar criticasters die het allemaal onzin vinden. Ik denk dat als we de grote groep mobiliseren met een toegankelijke en gebruiksvriendelijke tool we heel dicht bij een circulaire toekomst zijn. De techniek erachter en de juridische kant is wel nog ingewikkeld, daar moeten we aan werken.” Toch is de assetmanager positief over de toekomst, “mensen moeten doorhebben dat het niet zo moeilijk is om te doen. Als je dat hebt staan, komt het gros wel mee.”

Meer weten over dit project?

Meer weten over hoe Insert gemeente Amsterdam helpt om hun circulaire ambities waar te maken? Bel eens met Peter Mooij. Hij is vanaf het begin als projectmanager betrokken bij dit proces!

21-03-2024

Video: De waarde van hergebruik

Kijk niet alleen naar de financiële waarde van herbruikbare materialen! Collega Bram Williams geeft in deze korte uitl...

Verder lezen
01-02-2024

Video: Voldoen aan de wensen van potentiele kopers

Hoe sluiten jouw herbruikbare materialen aan bij architecten en aannemers? Collega Bram Willems geeft tips in deze korte...

Verder lezen
20-12-2023

Video: Data verzamelen over hergebruik

Benieuwd hoe je data verzamelt voor herbruikbare materialen? Collega Bram Willems geeft tips in deze korte uitlegvideo. ...

Verder lezen